Un o'r cwestiynau mwyaf cyffredin sy’n cael ei ofyn i ni yw am y grid, a sut y bydd y trydan a fydd yn cael ei gynhyrchu yn Fferm Wynt arfaethedig Glyn Cothi yn cysylltu â'r rhwydwaith trawsyrru neu ddosbarthu.
Dyna pam rydym ni wedi llunio'r nodyn hwn, i esbonio sut mae'r grid yn gweithio, a pha gam o'r broses rydym ni arni o ran gwneud penderfyniadau ynghylch y ffordd y bydd Fferm Wynt Glyn Cothi yn cysylltu.
Sut mae'r grid trydan yn gweithio?
Mae'r grid trydan yn rhwydwaith cydgysylltiedig o orsafoedd pŵer, llinellau trawsyrru, a systemau dosbarthu sy'n dosbarthu trydan i ddefnyddwyr, fel i'ch tŷ neu i leoliad busnes, diwydiannol neu ffatri.
Mae'r nodyn hwn yn edrych ar gynhyrchu, a sut mae'r trydan sy’n cael ei gynhyrchu’n cyrraedd y man lle mae ei angen.
Mae trydan yn cael ei gynhyrchu mewn gorsafoedd pŵer. Yn yr enghraifft hon, yr orsaf bŵer yw Fferm Wynt arfaethedig Glyn Cothi, lle bydd y llafnau ar bob tyrbin yn dal egni cinetig y gwynt. Mae'r generadur sydd wedi'i leoli yn y nasél (sydd ar ben y tyrbin) yn trosi hwn yn drydan.
Unwaith iddo gael ei gynhyrchu, mae'n rhaid dosbarthu'r trydan i'r man lle mae ei angen.
Yn achos Glyn Cothi, y bwriad yw dosbarthu'r trydan yn lleol ar draws y rhwydwaith dosbarthu.
Mae'n ddefnyddiol meddwl am y grid trydan o ran y rhwydwaith ffyrdd, lle mae traffyrdd yn cysylltu trefi a dinasoedd mawr, tra bod rhwydweithiau ffyrdd llai (ffyrdd A a B) yn cysylltu'r trefi a'r dinasoedd hynny sydd ag aneddiadau a phentrefi llai. I fynd o un lle i'r llall, efallai mai dim ond ar gyfer teithiau byrrach y bydd angen i ni ddefnyddio'r ffyrdd A a B a defnyddio'r rhwydwaith traffyrdd pan fyddwn yn teithio ymhellach i ffwrdd.
Sut mae'r rhwydwaith trydan yn debyg i'r rhwydwaith ffyrdd?
Mae'r rhwydwaith trawsyrru yn cyfateb i'r rhwydwaith traffyrdd. Mae'r rhwydwaith hwn yn cario trydan foltedd uwch (274kV neu 400kV) ar gyfer teithio pellter hir ar draws y wlad, ac mae’n cael ei ddal i fyny’n uchel gan dyrau mawr dur, neu beilonau.
Mae'r rhwydwaith dosbarthu yn cyfateb i'r rhwydwaith ffyrdd A a B. Mae'r rhwydwaith hwn yn cario trydan foltedd is (132kV ac is) sy'n addas ar gyfer defnydd lleol, ac mae’n cael ei ddal i fyny’n uchel gan beilonau llai neu linellau polion pren.
Pa rwydwaith fydd yn cael ei ddefnyddio ar gyfer Fferm Wynt arfaethedig Glyn Cothi?
Bydd trydan a fydd yn cael ei gynhyrchu gan Glyn Cothi yn cysylltu â'r is-orsaf newydd arfaethedig yn Llandyfaelog, ger Cydweli trwy linell polyn pren newydd, ar y lefel ddosbarthu, yn debyg i'r rhai yn y llun.
Gan fod y cysylltiad yn mynd i mewn i'r rhwydwaith dosbarthu, bydd y trydan yn cael ei ddefnyddio'n lleol, pan fydd y galw yno.
Y dyddiad cysylltu sydd wedi cael ei roi inni ar hyn o bryd gan weithredwr y rhwydwaith yw 2036. Fodd bynnag, rydym ni wedi gofyn (trwy'r broses Diwygio Cysylltiadau) am ddyddiad cysylltu cyflymach yn gynnar yn y 2030au. Byddwn yn diweddaru rhanddeiliaid pan fydd gennym wybodaeth bellach gan weithredwr y rhwydwaith.
Pam ddim gosod y ceblau o dan ddaear?
Gofynnir i ni'n aml pam nad ydym yn bwriadu gosod y ceblau o dan ddaear. Rydym ni’n hapus i ystyried tanddaearu.
Gall tanddaearu'r ceblau ychwanegu costau sylweddol at y prosiect. Mae tanddaearu hefyd yn cael effeithiau eraill ar yr amgylchedd, yn ogystal ag aflonyddwch a sŵn tra bod y ffosydd yn cael eu cloddio.
Gweithredwr y rhwydwaith dosbarthu trydan, National Grid Electricity Distribution (NGED) yn yr achos hwn, sy'n penderfynu ble bydd pob gwaith cynhyrchu trydan newydd yn eu rhanbarth yn cysylltu â'r grid. Maen nhw’n gwneud hyn ar y cyd â National Grid Electricity Transmission (NGET) a National System Operator (NESO).
At ddibenion ein cais am Ganiatâd Seilwaith ar gyfer ein prosiect fferm wynt, mae'n rhaid i Trydan argyhoeddi’r Arolygydd Cynllunio bod cysylltiad grid yn bosibl. Mae'r cynnig cysylltiad grid rydym ni wedi ei dderbyn yn garreg filltir allweddol.
Ni fydd y cysylltiad grid yn rhan o gais Trydan am Ganiatâd Seilwaith ar gyfer Fferm Wynt Glyn Cothi. Bydd manylion llawn y cysylltiad grid, gan gynnwys y llwybr a'r cais cynllunio manwl, yn dilyn maes o law.
I gloi
Fel y mae pethau, cysylltu â'r rhwydwaith dosbarthu lleol, trwy bolion pren, yw'r dull rydym ni’n ei gynnig. Bydd Trydan yn archwilio opsiynau eraill, os byddant yn dod ar gael, gan gynnwys ymarferoldeb gosod y ceblau o dan ddaear.